Cirkeldiagrammen: Een goed idee?

Over het cirkeldiagram en de alternatieven

Cirkel- en ringdiagrammen kom je regelmatig tegen. Maar is de populariteit ervan terecht? In deze blog nemen we dit type diagram onder de loep en bekijken we een aantal alternatieven.

1. Enkel cirkeldiagram

Een enkel cirkeldiagram wordt vaak gebruikt om de waarde van verschillende categorieën te vergelijken. Het oppervlak van elk segment in de cirkel staat voor de grootte van de waarde van de categorie.

Kenmerken:

• Ronde vorm van het diagram is een welkome afwisseling op de vaak rechthoekige en vierkante alternatieven.
• Het menselijk oog is niet goed in het toekennen van kwantitatieve waarden aan oppervlaktes. Daardoor is het lastig de waarden onderling goed met elkaar te vergelijken en af te lezen.
• Een aparte legenda is nodig om duiding te geven aan de segmenten in het diagram. Dit neemt relatief veel ruimte in beslag.
• Om de waarden in het diagram en de legenda aan elkaar te linken, moet het oog de hele tijd heen en weer gaan. Dit bemoeilijkt het aflezen van de informatie.

1a. het horizontale staafdiagram

In een horizontaal staafdiagram worden de waarden van de categorieën weergegeven door de breedte van de afzonderlijke staafjes.

Kenmerken:

• Het is makkelijker de waarden van de onderlinge categorieën met elkaar te vergelijken door de breedte van de staafjes met elkaar te vergelijken.
• Het diagram is relatief makkelijk af te lezen doordat alle informatie per categorie bij elkaar staat.
• Ook de horizontale oriëntatie van de elementen in de grafiek bevorderd de afleesbaarheid van het diagram. Dit geeft de ogen meer rust.
• Er is geen aparte legenda nodig. Dit komt doordat er binnen het diagram voldoende ruimte is om tekst kwijt te kunnen.
• Dit type diagram is wel een erg standaard weergave van data. Maar doordat dit type zeer algemeen bekend is, leidt de vorm van het diagram niet af van de inhoud.

1b. het Sankey-diagram

In een Sankey-diagram wordt het totaal van de verschillende categorieën gebundeld in een pijl die zich opsplitst in verschillende richtingen. De dikte van de pijl geeft de waarde van de categorie weer.

Kenmerken:

• Het diagram is relatief makkelijk af te lezen doordat alle informatie per categorie bij elkaar staat.
• Aan de richting van de pijlen kan extra informatie worden toegekend over de desbetreffende categorie. Een naar boven wijzende pijl kan bijvoorbeeld staan voor groei, omgekeerd kan het staan voor afname.
• Er is geen aparte legenda nodig doordat er binnen het diagram voldoende ruimte is om tekst kwijt te kunnen.
• De alternatieve vorm van het diagram is een welkome afwisseling op de vaak rechthoekige en vierkante diagrammen.

2. Twee of meerdere cirkeldiagrammen

Vaak komt het ook voor dat twee of meer cirkeldiagrammen worden gebruikt om hoofdcategorieën met elkaar te vergelijken. Het budget en de werkelijke uitgaven worden bijvoorbeeld met elkaar vergeleken in twee cirkeldiagrammen. Het was al moeilijk om de waarden binnen één cirkeldiagram met elkaar te vergelijken. Met twee cirkeldiagrammen is dit helemaal lastig. Hieronder enkele alternatieven:

2a. Waterval diagram

Een waterval diagram is feitelijk een uit elkaar getrokken kolomdiagram. Hierbij wordt het totaal van de reeks weergegeven in een kolom. De kolommen worden vervolgens onderverdeeld in segmenten om de verschillende categorieën weer te geven. De hoogte van het segment geeft de grootte van de waarde aan.

Kenmerken:

• Ook hier is geen legenda nodig dat afleidt van het hoofdelement van het diagram.
• Met name het verschil tussen positieve en negatieve waarden wordt in dit type diagram benadrukt. Dat maakt dit type diagram bijvoorbeeld ook interessant voor stijgende en dalende waarden in de tijd.
• Het cumulatieve effect van de positieve en negatieve waarden wordt in dit type diagram duidelijk weergegeven. In dit voorbeeld komt dit op nul uit: alle inkomsten worden ook weer uitgeven.

2b. Gestapelde staafdiagram

Dit type diagram komt van pas wanneer je twee reeksen met elkaar wilt vergelijken met gelijke categorieën. Bijvoorbeeld om het begrootte budget voor 2019 en het werkelijke budget naast elkaar te leggen.

Kenmerken:

• Ook dit type diagram is horizontaal georiënteerd en daardoor makkelijk en snel af te lezen.
• De grafiek is vrij compact zonder legenda en met weinig witruimte. Hierdoor past zelfs met weinig ruimte relatief veel informatie zonder dat het onoverzichtelijk wordt.

Conclusie

Het kan aantrekkelijk zijn om een cirkel- of ringdiagram te gebruiken vanwege zijn ronde en sluitende vorm. Hierdoor vormt het een mooie afwisseling op rechthoekige grafieken en tabellen. Echter, wanneer er veel waarden met elkaar worden vergeleken of de waarden dicht bij elkaar liggen, voegt het cirkeldiagram niet veel toe aan duidelijkheid of snelheid waarmee data kan worden afgelezen. In dit geval kan het handiger zijn om voor een ander type diagram te kiezen. Dat dit niet direct tot een saai resultaat hoeft te leiden is hierboven aangetoond!